Nieuwsflits Steunpunt Economische Expertise (SEE)

Maatschappelijke kosten en baten sturen in belangrijke mate de ontwikkeling van een duurzaam mobiliteitssysteem. Het lijkt daarbij alsof duurzame oplossingen meer kosten dan baten opleveren. De leefbaarheidsbaten zijn echter vaak beperkt inzichtelijk en worden meestal onvoldoende meegenomen in de afweging en besluitvorming.

Rijkswaterstaat heeft daarom het onderzoek “een duurzaam mobiliteitssysteem maakt ruimte” laten verrichten. Het doel was om via een verkenning en kostenbaten-vingeroefening het mechanisme van de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) en het type effecten zichtbaar te maken van maatregelen voor een meer duurzaam mobiliteitssysteem. Het onderzoek was gericht op een ander mobiliteitsbeleid. Nu is het mobiliteitsbeleid vaak versnipperd; een beleid voor auto’s, voor fietsen, voor openbaar vervoer en vooral gericht op bereikbaarheid. In de MKBA worden effecten zoveel mogelijk in geld uitgedrukt. Er is echter nog veel te weinig aandacht voor leefbaarheid, welzijn, gezondheid en levensgeluk; effecten die moeilijk of niet in geld uit te drukken zijn. Als die aspecten ook onderzocht worden in de MKBA, valt de kosten-baten analyse mogelijk anders uit en kunnen we naar echt geïntegreerde en duurzame oplossingen toe. Deze zijn dan niet alleen goed voor de bereikbaarheid, maar óók voor de leefomgeving.

Uit de resultaten van deze verkenning blijkt dat breder uitvragen aan de voorkant betreffende leefbaarheid en meer sociale effecten zoals gezondheid en veiligheid, tot een andere uitkomst leidt van de MKBA. Ook verder kijken in een gebied dan de directe omgeving van de infrastructuur, leverde verrassende baten op. 

In de studie zijn twee fictieve casussen uitgewerkt, die de bredere effecten meenemen. Eén van de maatregelen die is onderzocht is een mobiliteitshub langs de snelweg of aan de rand van een stad waar men de auto achterlaat en vervolgens met ander vervoer (bus, fiets) naar huis gaat. Dan gaat de reistijd weliswaar iets achteruit, maar de leefomgeving wordt er een stuk beter van. Geen geparkeerde auto’s meer in de straten betekent meer groen, klimaatbestendige stad, veiliger spelen, minder uitstoot van fijnstof en dus een gezonder leefklimaat. Het gaat om de manier van ‘kijken’. 

De studie gaat in op:
•    Een definitie van een duurzaam mobiliteitssysteem voor Rijkswaterstaat en de mogelijke maatregelen die genomen kunnen worden; 
•    De te verkennen duurzame ambitie en ontwikkelpaden die voldoende onderscheidend zijn van het huidige beleid; 
•    Een tweetal casussen die passen in deze ambitie en die met een eerste vingeroefening volgens de MKBA-methodiek worden geanalyseerd; 
•    Conclusies en aanbevelingen voor vervolg.

Het rapport en een samenvattende praatplaat kunt u hier vinden.
 

Met de invoering van de omgevingswet en de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) streeft het Rijk naar een integrale aanpak van dringende maatschappelijke opgaven. De opgave verschuift van sectoraal naar integraal, waarin regionale en lokale overheden (en burgers) een actieve rol hebben. Deze ontwikkeling maakt dat er voorafgaand aan beslissingen rondom infrastructuur belangrijke keuzes in kaart worden gebracht rondom wonen, bereikbaarheid en groen. Welke rol speelt een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) in deze vroege fase? Of welke rol zou het moeten spelen, en hoe ziet dit er dan uit? AT Osborne verkent dit vraagstuk aan de hand van handreikingen en leidraden voor de toepassing van MKBA, interviews met stakeholders (opdrachtgevers, planbureau's en marktpartijen) en toetst de bevindingen aan de hand van een case studie. Het rapport signaleert de uitdagingen en kansen van de uitvoering van een MKBA in een vroege fase, zowel op methodologisch vlak als in het proces. 

Het rapport ‘MKBA in integrale gebiedsopgaven: een verkenning van de rol en functie van MKBA bij integrale gebiedsopgaven’ kunt u hier vinden.